دوستی با مؤمنان و دشمنی با دشمنان بر اساس آیۀ «مُحَمَّدٌ رَسولُ‌الله وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ»

خداوند متعال در آیۀ 29 سورۀ «فتح» به برخی ویژگی‌های ممتاز و مهم رسول الله(ص) و پیروان حقیقی ایشان اشاره می‌فرماید؛ از جملۀ این ویژگی‌ها، شدت در برابر کفار و مهربانی با یکدیگر است. به تصریح دلایل متعددی، از جمله آیۀ «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رسول‌الله أُسْوَةٌ حَسَنَة»،^[1] پیامبر اکرم(ص) در تمامی ابعاد مادی و معنوی، اسوه‌ای نیکو برای مسلمانان به شمار می‌رود؛ ازاین‌رو لازم است سیرۀ ایشان در تمامی زمینه‌ها مورد توجه و اهتمام امت اسلامی قرار گیرد.
این نوشتار، قصد دارد بخشی از آیۀ 29 سورۀ «فتح» را که دربارۀ ویژگی‌های ممتاز رسول‌الله(ص) و یاران واقعی ایشان نازل شده است، تبیین کند. در بخشی از این آیه می‌خوانیم: «مُحَمَّدٌ رَسولُ‌اللّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ؛^[2] محمد(ص) فرستاده خداست و کسانی که با او هستند، در برابر کفار سرسخت و شدید و در میان خود مهربان‌اند». مراد از «اشداء علی الکفار»، صلابت، استحکام و نفوذناپذیری مؤمنان حقیقی در مواجهه با کفار حربی و معاندان است؛ همچنین عبارت «رحماء بینهم»، به معنای عطوفت و مهربانی شدید آنان با یکدیگر است. توجه و اهتمام به الگوی رفتاری مدنظر در آیۀ پیش‌گفته که خداوند متعال در آن روش صحیح مواجهه با دوستان و دشمنان را برای مسلمانان تبیین می‌کند، دارای اهمیت است؛ بنابراین در ادامه ابتدا به تبیین مفهوم «والذین آمنوا معه» و سپس دو فقره دیگر این آیه یعنی «اشداء علی الکفار» و «رحماء بینهم» پرداخته می‌شود.
[1]. احزاب: 21.
[2]. فتح: 29. ر.ک به: ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ‏22، ص 113.